Artykuł
W dniu 18 lutego 2021, w ramach programu „Odpowiadaj na globalne wyzwania – Europa o klimacie” odbył się warsztat on-line, dotyczący zagadnień związanych z różnorodnością biologiczną i edukacją ekologiczną.
Celem spotkania było:
• wzmocnienie wiedzy na temat różnorodności biologicznej i Europejskiego Zielonego Ładu;
• zebranie sposobów (i powodów) na nawiązanie współpracy międzyprzedmiotowej w szkole, w ramach edukacji ekologicznej;
• poznanie zadań interdyscyplinarnych w programie Europa o klimacie.
Poniżej przedstawiamy kilka istotnych informacji, które pojawiły się w czasie spotkania, jak i dodatkowe źródła wiedzy oraz materiały umożliwiające międzyprzedmiotowe poruszanie tematyki różnorodności biologicznej.
RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA
„Różnorodność biologiczna jest to zmienność wszystkich form życia, gdziekolwiek ono występuje, włączywszy m.in. ekosystemy lądowe, morskie i słodkowodne, oraz układy ekologiczne, których są częścią; pojęcie to obejmuje zmienność wewnątrzgatunkową, międzygatunkową i różnorodność ekosystemów”.
Art. 2 Konwencji o Bioróżnorodności ONZ (Rio de Janeiro, 1992)
Różnorodność biologiczna stanowi przyrodę ożywioną i jest ścisłe powiązana z określonym siedliskiem, w którym występuje, czyli przyrodą nieożywioną, wspólnie tworząc ekosystemy, których człowiek jest również częścią. Wszystkie organizmy żywe są wartością samą w sobie, a współtworząc ekosystemy stwarzają nam ludziom, idealne warunki do życia. Ekosystemy zapewniają nam źródło pożywienia, leki, drewno oraz inne surowce niezbędne do życia. Rośliny produkują tlen, wchłaniają substancje szkodliwe dla człowieka, spowalniają zmiany klimatyczne a także, zwłaszcza duże skupiska drzew, chronią przed powodziami. Tereny naturalne to miejsce wypoczynku dla ludzi uciekających od miejskiego zgiełku, jak i podstawa rozwoju turystyki. Poszczególne elementy przyrody są również częścią naszej kultury, jak i wierzeń.
Niestety obecnie mierzymy się z zanikiem różnorodności biologicznej. Do głównych zagrożen dla bioróżnorodności należą:
• utrata siedlisk, deforestacja, pustynnienie
• nadmierne wykorzystanie zasobów
• zanieczyszczenie (powietrza, gleby, wód słodkich, słonych)
• gatunki inwazyjne
• kłusownictwo, handel zagrożonymi gatunkami
• zmiana klimatu
Zmiana klimatu wpływa na utratę różnorodności biologicznie i jednocześnie pogłębia się przez osłąbienie funkcjonowania bpgatych gatunkowo ekosystemów – więcej na ten temat TUTAJ.
EUROPEJSKI ZIELONY ŁAD
W odpowiedzi na wyzwania jakimi są zmiana klimatu i degradacja środowiska, Unia Europejska stworzyła plan działania na rzecz zrównoważonej gospodarki – Europejski Zielony Ład, a w nim Unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030.
Do głównych założeń strategii należą:
• Objęcie obszarem chronionym co najmniej 30 proc. gruntów i mórz w Europie;
• Odbudowa zdegradowanych ekosystemów na lądzie i morzu w całej Europie przez zwiększenie skali rolnictwa ekologicznego, ograniczenie stosowania pestycydów, ochronę zapylaczy, renaturyzację rzek i terenów zielonych, w tym zasadzenie 3 liliardów drzew do 2030 roku.
Rezultatem wprowadzanych zmian będzie między innymi powiększenie powierzchni terenów chronionych Natura 2000 oraz sieci korytarzy ekologicznych. W strategii znajdują się również plany zazieleniania miast od parków i ogrodów po zielone dachy i miejskie gospodarstwa rolne. Więcej na temat unijnej strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 TUTAJ.
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Na temat różnorodności biologicznej, również w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu, warto mówić w szkole. Rolę przyrody w naszym życiu i otoczeniu, zagrożenia i rozwiązania na rzecz ochrony różnorodności biologiczne można omawiać na różnych przedmiotach, w ramach edukacji ekologicznej. Więcej na temat edukacji ekologicznej w naszym przewodniku Zielony ład w szkole. Jak i dlaczego warto realizować edukację ekologiczną w szkole podstawowe.
W programie Europa o klimacie proponujemy realizację edukacji ekologicznej międzyprzedmiotowo, poprzez zadania interdyscyplinarne. W ramach przygotowywanych materiałów edukacyjnych zachęcamy nauczycieli i nauczycielki geografii, przyrody, matematyki i języka polskiego do współpracy i wspólnej pracy na rzecz przyrody.
Jednym z zadań interdyscyplinarnych (w wersji dla klas starszych i młodszych) jest „Jakie możliwości daje nieskoszony trawnik?”, w którym młodzież może zacząć poznawanie przyrody i jej wartości od przyszkolnego trawnika. W zadaniu zachęcamy nauczycieli i nauczycielki do odwoływania się do kondycji środowiska naturalnego w Polsce i na świecie. W zadaniu tytułowy trawnik jest miniaturą siedlisk przekształconych przez człowieka, które utraciły różnorodność biologiczną i część pełnionych funkcji. Mówiąc o nieskoszonym trawniku, można nawiązywaćdo naturalnego środowiska przyrodniczego, które może tworzyć silny, zróżnicowany gatunkowo ekosystem. Zadanie składa się z pięci aktywności na cztery/pięć przedmiotów. Zachęcamy, by z jedną grupą uczniów i uczennic wykonać minimum trzy aktywności – więcej wskazówek znajduje się w treści zadania oraz prostym schemacie pracy z zadaniem interdyscyplinarnym.
Zadania dostępne są na naszej stronie (wraz z załącznikami do pracy w systemie zdalnym):
Zapraszamy również do zapoznania się z naszą prezentacją podsumowującą warsztat on-line dostępną w załączniku.
Program „Odpowiadaj na globalne wyzwania – Europa o klimacie” jest współfinansowany ze środków Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce oraz Unii Europejskiej.
