Szkoła na rzecz czystego powietrza
Zagadnieniami dotyczącymi zanieczyszczeń powietrza może zajmować się cała szkoła. Szkoła może nie tylko uczyć o zanieczyszczeniach powietrza i sposobach ochrony jego jakości, ale sama działać na rzecz czystego powietrza. W ramach edukacji ekologicznej zachęcamy do tego, by cała społeczność szkolna była zaangażowana w rozwiązywanie wyzwań środowiskowych związanych z czystością powietrza. W archiwalnym programie „Weź Oddech” nauczyciele i nauczycielki wspierali młodzież w realizacji projektów młodzieżowych, które angażowały całą społeczność szkolną w działania, mając na celu również zmianę funkcjonowania samej placówki oraz otoczenia szkoły. Dzięki działaniom wspieranym przez całą społeczność szkolną uczniowie i uczennice dostrzegają możliwość swojego zaangażowania (na poziomie szkoły i poza nią) na rzecz bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego świata – zgodnie z własnymi wartościami, zainteresowaniami, możliwościami i potrzebami.
Poniżej przedstawiamy kilka inspiracji i wskazówek, które dotyczą tego, jak przeprowadzić działania na rzecz czystego powietrza angażujące całą szkołę:
Wsparcie dyrekcji
Zespół Szkół w Seceminie wpadł na pomysł stworzenia projektu rzeczniczego, którego celem będzie ustanowienie 22 kwietnia Gminnym Dniem bez Samochodu – wspólne zadbanie o czystość powietrza i zwrócenie uwagi na problem zanieczyszczeń, którego źródłem jest transport osobowy. Dodatkowo świętowanie Gminnego Dnia bez Samochodu miało przenieść się również do szkół, by dowiedzieli się o niej wszyscy uczniowie i uczennice, a następnie powiedzieli o ekologicznej akcji swoim rodzicom i starszemu rodzeństwu. W ramach projektu działała również szkolna gazetka, w której umieszczono informacje i ciekawostki o niskiej emisji.
Główne działanie projektu rzeczniczego –petycja – otrzymała wsparcie dyrekcji. „Wspólnie w grupie ustaliliśmy formę projektu rzeczniczego i pomysł na petycję. Poszukaliśmy informacji, jak musi być napisana petycja, na jakie obowiązujące przepisy prawne musimy się powołać pisząc pismo do Wójta i Rady Gminy. Na kolejnym spotkaniu zredagowaliśmy naszą petycję i przedstawiliśmy nasz pomysł Pani Dyrektor, która bardzo chętnie umówiła nas na spotkanie z Panem Wójtem. Petycję zanieśliśmy do Pana Wójta, który przyjął nas bardzo serdecznie w swoim gabinecie na umówionym wcześniej spotkaniu. Petycja została formalnie przyjęta i zarejestrowana w sekretariacie Urzędu Gminy”.
Rezultatem projektu było wspólne (szkolne i gminne) świętowanie Dnia bez samochodu. Wójt obiecał również umieścić informacje o Gminnym Dniu bez Samochodu w instytucjach gminnych; ośrodku zdrowia i bibliotece gminnej.
Dla młodzieży jednym z największych sukcesów działania była przychylność ze strony dorosłych, którym spodobała się ich inicjatywa.
Źródło: „Weź oddech” – dobre praktyki, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2017.
Angażowanie najmłodszych
W szkolnym działaniu na rzecz czystego powietrza wiek nie stanowi przeszkody, a o kształtowanie nawyków służących ochronie jakości powietrza warto zadbać już u najmłodszych. Uczniowie i uczennice ze Szkoły Podstawowej nr 163 im. Batalionu „Zośka” oraz Społecznej Szkoły Podstawowej nr 12 im. Emanuela Bułhaka zaangażowali się w edukację i zajęcia dla młodszych kolegów i koleżanek. Młodzież przygotowała materiały edukacyjne, opracowali scenariusz zajęć i przeprowadzili lekcje dla klas 1 i 2.
Źródło: Artykuł „Dobre praktyki z programu Warszawo Weź Oddech”, 2018.
Zmiana otoczenia szkoły
W Szkole Podstawowej nr 48 im. króla Stefana Batorego uczniowie i uczennice przeprowadzili projekt rzeczniczy polegający na przygotowaniu petycji do Prezesa Zarządu Spółdzielni mieszkaniowej, z prośbą o ustawienie stojaków na rowery przy wejściu głównym do budynku szkoły. W szkole oprócz zajęć na temat zanieczyszczeń powietrza i rozwiązań (np. propagowanie ekologicznego transportu) uczniowie i uczennice z całej szkoły zaangażowali się w zbieranie podpisów pod petycją. Zebrano 187 podpisów, w tym od rodziców i pracowników szkoły, dzięki czemu temat został rozpowszechniony również wśród rodzin uczniów i uczennic, a także lokalnej społeczności. W efekcie petycji zainstalowanych zostało 20 stojaków na rowery.
Źródło: Artykuł „Podsumowanie programu Weź oddech w Białymstoku”, 2019.
Międzyprzedmiotowo i/lub międzyklasowo
Zespół projektowy z Publicznego Gimnazjum nr 1 w Kozinicach zrealizował projekt, którego celem było badanie poziomu wiedzy mieszkańców i mieszkanek Kozienic na temat zanieczyszczenia powietrza i możliwych sposobów jego ograniczenia oraz systematyczne monitorowanie stanu jakości powietrza w Kozienicach i porównywanie go z zanieczyszczeniem innych polskich ośrodków miejskich. „Nie sądziliśmy, że uda się nam tak zgrać. Nasz zespół składał się z uczniów wszystkich klas gimnazjum i naprawdę świetnie się uzupełnialiśmy. Praca w tym zespole była dla nas wspaniałą przygodą i świetnym doświadczeniem. Mimo tego, że w projekt włożyliśmy dużo pracy i energii, jesteśmy dumni ze zrealizowanych przez nas działań. Mamy nadzieję, że przyczynimy się do tego, że nasze powietrze będzie odrobinę czystsze” – podsumowuje działanie zespół projektowy.
Młodzież już od początku postawiła na efektywną współpracę i wspólnie ustanowili jej zasady, m.in. „każdy może wyrazić swoje zdanie, nie komentujemy swoich wypowiedzi, spotykamy się minimum trzy razy (ostatecznie spotkań było aż dziesięć!), chcemy zdobyć jak najwięcej wiadomości o niskiej emisji”. Praca wykonywana była w podgrupach i w pełnym składzie.
Źródło: Publikacja „Weź oddech, czyli praktyczne wskazówki, jak działać w szkole na rzecz ochrony czystości powietrza”, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2017.
Projekty młodzieżowe wspierane przez nauczycieli i nauczycielki różnych przedmiotów (lub innych pracowników/czki szkoły) i/lub realizowane przez młodzież z różnych klas wzmacnia szkołę i relację pomiędzy osobami tworzącymi społeczność szkolną. Istotne jest również to, aby angażując szkołę w działania na rzecz czystego powietrza, poprzez metodę projektu edukacyjnego, dać szansę młodym ludziom na wybranie kierunku działania oraz oddać odpowiedzialność za poszczególne (wedle możliwości) zaangażowanym w projekt, uczniom i uczennicom. Pomocne w tym mogą okazać się proponowane na serwisie Czyste powietrze materiały do pracy projektowej, w tym kryteria realizacji projektu uczniowskiego.
Czyste powietrze
O niskiej emisji w szkole
Szkoła na rzecz czystego powietrza
