Stereotypy
Stereotypy są nieprawdziwym, uproszczonym i najczęściej negatywnym obrazem jakiejś grupy ludzi. Są wytworem kultury, czasem tak głęboko zakorzenionym w naszej świadomości, że wielu ludzi ma przekonanie o ich prawdziwości i nie przyjmuje do wiadomości informacji, które stereotypom przeczą. Stereotypy pełnią też pewne funkcje, np. oszczędzają nam wysiłku poznawczego, ułatwiają funkcjonowanie, skracają czas podejmowania decyzji. Niestety, wytworzone i utrwalane przez patriarchat normy kulturowe i stereotypy często niszczą marzenia i podcinają skrzydła nastolatkom. Sam sposób postrzegania dziewczyn – jako wrażliwych, emocjonalnych, troskliwych, ciepłych, grzecznych, empatycznych, uczynnych, niezdecydowanych – oraz chłopców – jako niezależnych, zdecydowanych, zaradnych, energicznych, dominujących i agresywnych – wpływa na nasz stosunek do nich oraz nasze zachowanie. Nie ma też zajęć „dziewczęcych” i „chłopięcych”.
Dziewczyny mogą być sportowczyniami, matematyczkami, pilotkami, nauczycielkami, strażaczkami, inżynierkami – mogą być, kim chcą.
Podobnie chłopcy – mogą być tancerzami, pielęgniarzami, programistami, kierowcami ciężarówek, opiekunami. Problem w tym, że społeczeństwo i kultura, w której żyjemy, oczekują od nas wpisywania się we wzorce. Z pozoru niegroźne stereotypy, w rzeczywistości prowadzą do uprzedzeń oraz do dyskryminacji, czyli np. gorszego traktowania dziewczyn tylko dlatego, że są dziewczynami (np. bardziej protekcjonalnego lub wymagającego) czy nieuzasadnionego różnicowania uczniów i uczennic.
Zachęcamy do przyjrzenia się postawom i poglądom uczniów i uczennic oraz dowiedzenia się czy w myśleniu uczniów i uczennic pojawiają się stereotypy na temat płci? W tym celu przeprowadźcie ćwiczenie do badania postaw (i ich zmian) „Zawody dla kobiet, zawody dla mężczyzn”, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2020.
Przykłady mechanizmu dyskryminacji, czyli krótkiej drogi od stereotypu (przekonania) do dyskryminacji (zachowania i praktyk):
Stereotyp – nieprawdziwe i uproszczone wyobrażenie nt. jakiejś grupy osób
„Dziewczyny są słabsze w matematyce
niż chłopcy”.
Uprzedzenie – negatywna postawa, negatywny stosunek emocjonalny
Nauczyciel lub nauczycielka w szkole stosuje protekcjonalny ton wobec dziewczyn, więcej czasu poświęca chłopcom.
Dyskryminacja – nierówne, gorsze traktowanie
Wydział matematyki uniwersytetu oferujący stanowisko asystenta/ki zatrudni mężczyznę, mimo że kobieta ma identyczne kwalifikacje. Rodzice chętniej zapisują córki na zajęcia artystyczne, a synów na robotykę.
Podnoście świadomość na temat krzywdzących stereotypów płciowych i negatywnych skutków uprzedzeń wobec dziewcząt i kobiet w nauce; reagujcie na uprzedzenia i dyskryminację.
