Zrównoważona szkoła
Każda edukacja jest skuteczniejsza, gdy idzie za nią konkretny przykład. Szkoła może nie tylko uczyć o wyzwaniach współczesnego świata, przekonywać młodzież do podejmowania działań w swoich domach czy namawiać do zmiany nawyków społeczność lokalną, ale również sama być instytucją, która realizuje ideę i założenia zrównoważonego rozwoju. Z pewnością wiele społeczności szkolnych podjęło już szereg wartościowych i innowacyjnych działań i inicjatyw. Jak stać się szkołą jeszcze bardziej zrównoważoną? Co to oznacza w praktyce? Spojrzymy na to szeroko, biorąc pod uwagę holistyczność koncepcji zrównoważonego rozwoju.
Choć te wskazówki powstały z myślą o szkołach, wiele z nich można by wdrożyć w innych organizacjach czy instytucjach, np. na uczelniach wyższych, w biurach firm i fundacji, urzędach lub nawet szpitalach czy fabrykach. Do realizacji wizji zrównoważonego świata bowiem może i powinien solidarnie włączyć się każdy. Razem mamy ogromną moc!
Szkoła dbająca o zasoby naturalne
Jedną z podstawowych dróg prowadzących na ścieżkę zrównoważonego rozwoju jest dbałość o kondycję ziemskich zasobów naturalnych, takich jak woda, powietrze, gleba, paliwa kopalne, czy flora i fauna. W tym przypadku najbardziej kluczowym, a zarazem podstawowym rozwiązaniem będzie oszczędne gospodarowanie tymi zasobami, a także dobrami i produktami, które z nich powstają, włączając w to energię czy żywność. Innymi słowy, zmniejszenie śladu ekologicznego (wodnego, węglowego etc.), jaki wytwarza szkoła. Przy tym zadaniu warto uzmysłowić sobie fakt, że wody nie zużywamy jedynie bezpośrednio, ale również pośrednio, gdyż jest niezbędna w procesach produkcyjnych każdego towaru, który kupowany jest i używany w szkole (tzw. woda ukryta).
Istotnym obszarem funkcjonowania szkoły są też relacje społeczności szkolnej z naturą. Brak lub słaba więź z przyrodą powoduje, że ludziom łatwiej przychodzi jej niszczenie. Szkoła może zatem dbać, aby tę relację odbudowywać.
Co możemy robić w szkole?
- woda: wykorzystanie wody szarej (woda ściekowa wytwarzana podczas domowych czynności), założenie perlatorów na krany, informowanie w łazienkach o potrzebie oszczędnego mycia rąk, zachęcanie do picia kranówki, korzystanie z wody deszczowej, zakładanie łąk kwietnych, które lepiej magazynują wodę;
- energia: wymiana oświetlenia, montaż czujników sterowania ruchem, zakładanie uczniowskich kawiarenek naprawczych, przeprowadzenie audytu pod kątem niezbędności sprzętów elektrycznych, termomodernizacja budynku szkolnego;
- natura: realizacja lekcji w terenie (nawet przyszkolnym), zachęcanie do obserwacji otaczającej przyrody i prostych eksperymentów, motywowanie młodzieży do poznawania własnej okolicy; organizacja innych zajęć w terenie: wycieczek pieszych, rajdów rowerowych, spływów kajakowych itd.; kształtowanie szacunku dla całego świata ożywionego i nieożywionego bez względu na jego użyteczność czy szkodliwość dla człowieka. Więcej nt. budowania więzi z naturą możesz dowiedzieć się tutaj.
To tylko jedne z wielu pomysłów na bardziej zrównoważoną szkołę. Pamiętajmy, że zasady oszczędnego gospodarowania da się wprowadzić nie tylko na etapie projektowania i konstrukcji budynku szkolnego.
Szkoła dbająca o zdrowie
Działania zmierzające w stronę szkoły zrównoważonej są ze sobą powiązane, bowiem świat powiązany jest współzależnościami, a Cele Zrównoważonego Rozwoju wymagają wspólnych rozwiązań. Przykładowo, wprowadzenie w szkole Wegetariańskich poniedziałków lub ograniczenie stosowania czerwonego mięsa na stołówce szkolnej może wpłynąć na ograniczenie zużycia zasobów wody i energii potrzebnej do wyprodukowania mięsa, jak i na zdrowie, które staje się lepsze dzięki diecie roślinnej.
Co możemy robić w szkole?
- ograniczenie mięsa w menu stołówki i sklepiku szkolnego; spożywanie warzyw z ogródka szkolnego; zamontowanie stojaków rowerowych; organizacja giełdy rowerów i hulajnóg używanych, organizacja konkursów na ilość kilometrów przebytych pieszo lub na rowerze.
Szkoła dbająca o równość płci
Równość płci to jeden z Celów Zrównoważonego Rozwoju i jedna z podstaw do osiągnięcia sprawiedliwego, zrównoważonego i pokojowego świata dla wszystkich, w związku z czym tak ważne jest, aby na lokalnym szkolnym poziomie również ją zapewniać. Standardy równości płci to bardzo pojemne hasło, dlatego dla ułatwienia można je podzielić na pięć dużych obszarów funkcjonowania szkoły. Poniżej prezentujemy te obszary wraz z możliwymi do podjęcia działaniami.
Co możemy robić w szkole?
- zarządzanie szkołą (m.in. styl zarządzania czy polityka zatrudnienia) - szkolenia dla kadry z zakresu wspierania równości i różnorodności; stosowanie monitoringu aktów przemocy ze względu na płeć, tożsamość płciową i orientację psychoseksualną;
- realizacja podstawy programowej (m.in. używane podręczniki czy metody nauczania) - wrażliwość na język stosowany w podręcznikach, a także na obecność postaci kobiecych i role w jakich występują, zachęcanie młodzieży do korzystania z oferty zajęć dodatkowych wbrew stereotypom płciowym - np. promowanie programowania wśród dziewczyn i zajęć artystycznych wśród chłopców;
- fizyczna przestrzeń szkoły (m.in. infrastruktura szkoły i jej wykorzystanie przez różne grupy osób) - zwracanie uwagi przez kogo w praktyce najczęściej wykorzystywana jest sala gimnastyczna i boisko szkolne – również na przerwach i po lekcjach; przestrzeń szkoły (w tym gazetki, mury) wolna od seksistowskich treści, obraźliwych napisów, etc.
- postawy i relacje (m.in. język i komunikacja, socjalizacja rówieśnicza) - dbałość o to, by język uczniów i uczennic oraz nauczycieli i nauczycielek wolny był od stereotypów i uprzedzeń (w tym seksizmu, homofobii); sięganie po wypowiedzi eksperckie kobiet i osób z innych marginalizowanych grup w celu zwiększania ich widoczności;
- relacje ze światem zewnętrznym (m.in. współpraca z organizacjami czy instytucjami, zaangażowanie rodziny w życie szkolne) - organizowanie akcji społecznych na rzecz równości płci; współpraca z organizacjami pozarządowymi, w tym zajmującymi się równością płci, wspieraniem różnorodności, edukacją antydyskryminacyjną.
To tylko wybrane propozycje działań wspierających równość płci w szkole, więcej informacji na ten temat można znaleźć tutaj.
Dużo pomysłów i co dalej?
Powyżej nie zostały opisane jeszcze wszystkie możliwe aspekty prawdziwie zrównoważonej szkoły. Do nich z pewnością należy zaliczyć aspekt równości w szerszym jej rozumieniu – jako zapewnienie standardów równości wszystkim członkom i członkiniom społeczności szkolnej – osobom z niepełnosprawnościami, niehetreonormatywnym, ubogim, z doświadczeniem uchodźczym czy migracyjnym i innym. Szkoła zrównoważona to również taka, która stawia na współpracę: wewnątrz swojej społeczności oraz ze środowiskiem lokalnym. Współpraca i partnerstwo na wszystkich szczeblach i poziomach to również podstawa do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, określone w 17 celu rozwojowym.
Choć przedstawione przez nas propozycje działań na rzecz szkoły bardziej zrównoważonej mogą wydawać się niekiedy skomplikowane i trudne do przeprowadzenia, jesteśmy przekonani, że warto je podejmować – stopniowo i rozważnie! Przede wszystkim podstawą będzie zaangażowanie całej społeczności szkolnej już na etapie ustalania działań, co ułatwi później przeprowadzenie zmian. Włączenie się kadry i młodzieży w planowanie pozwoli określić, jakie obszary są im szczególnie bliskie i co konkretnie chcieliby zmienić. Rozpoczęcie zmian od najbliższych potrzeb wzmacnia motywację i postawy, co pomoże przeprowadzić planowane działania.
Źródła:
