Edukacja globalna na zajęciach przedmiotowych
Edukacja globalna nie musi oznaczać dodatkowego nakładu pracy dla nauczycieli i nauczycielek ani dla uczniów. Podstawa programowa dostarcza wielu okazji do systematycznego włączania edukacji globalnej w ramach zajęć lekcyjnych. Jednocześnie poprzez prezentowanie wiedzy w nieco inny niż dotychczas sposób, lekcje są bardziej atrakcyjne i aktualne oraz bardziej angażują uczniów i uczennice. Ponadto edukacja globalna pomaga w rozwijaniu umiejętności, w tym umiejętności kluczowych, np. krytycznego myślenia, które są wskazane w podstawach programowych kształcenia ogólnego i niezbędne dla sprawnego funkcjonowania młodych w codziennym życiu, a także w przyszłości na rynku pracy. Wspiera także wartości, które są bliskie polskiej szkole.
Przykładowo celami kształcenia ogólnego w szkole podstawowej są:
- wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji,
- formowanie u uczniów poczucia godności własnej osoby i szacunku dla godności innych osób;
- rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowania, argumentowania i wnioskowania;
- wyposażenie uczniów w taki zasób wiadomości oraz kształtowanie takich umiejętności, które pozwalają w sposób bardziej dojrzały i uporządkowany zrozumieć świat;
- kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi, aktywności w życiu społecznym oraz odpowiedzialności za zbiorowość.
Z kolei w liceum ogólnokształcącym i technikum:
- doskonalenie umiejętności myślowo-językowych, takich jak: czytanie ze zrozumieniem, pisanie twórcze, formułowanie pytań i problemów, posługiwanie się kryteriami, uzasadnianie, wyjaśnianie, klasyfikowanie, wnioskowanie, definiowanie, posługiwanie się przykładami itp.;
- zdobywanie umiejętności formułowania samodzielnych i przemyślanych sądów, uzasadniania własnych i cudzych sądów w procesie dialogu we wspólnocie dociekającej;
- łączenie zdolności krytycznego i logicznego myślenia z umiejętnościami wyobrażeniowo-twórczymi;
- rozwijanie wrażliwości społecznej, moralnej i estetycznej.
Edukacja globalna potrafi wpisać się w cele kształcenia ogólnego i zagadnienia przedmiotowe, a niektóre jej zagadnienia, jak zmiana klimatu stają się częścią oficjalnych wytycznych instytucji edukacyjnych. To cieszy, bo w związku z tym zyskują szansę pozyskania większej uwagi i przestrzeni w każdej szkole. Edukację klimatyczną wprowadziło bowiem na godzinę wychowawczą rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 3.06.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. poz. 1008). To okazja nie tylko do poszerzenia wiedzy młodych ludzi na temat globalnych wyzwań, ale też budowania takich wartości jak empatia, współodpowiedzialność czy solidarność.
Przykłady i strategie
Sądzę, że początkowo wielu matematyków i matematyczek może podzielać mój pogląd, iż na lekcjach matematyki trudno porusza się zagadnienia w aspekcie globalnym. Jednak po dokładniejszej analizie założeń edukacji globalnej, która odkrywa i tłumaczy złożoność otaczającej nas rzeczywistości, z satysfakcją mogę stwierdzić, że dzięki niej uczniowie i uczennice pełniej rozumieją zależności łączące ludzi na całym świecie, w szczególności globalną Północ i Południe, zaś przy pomocy matematyki uczą się je analizować i oceniać – podkreśla Beata Spierewka-Tyrkinhejm, nauczycielka matematyki w Zespole Szkolno-Przedmiotowym w Dębnicy Kaszubskiej.
Aktualne podstawy programowe wielu przedmiotów, zarówno na poziomie szkoły podstawowej, jak i ponadpodstawowej dostarczają wielu okazji do omawiania współzależności globalnych i Celów Zrównoważonego Rozwoju na zajęciach przedmiotowych. Przyjrzyjmy się przykładowym sposobom na włączanie zagadnień edukacji globalnych do nauczania przedmiotowego.
Ile kart stałego klienta miałaby dziś żona modna?
Aktualna wymowa satyry Ignacego Krasickiego
Scenariusz stanowi propozycję poszerzenia kontekstu satyry Żona modna Ignacego Krasickiego o zagadnienie nadmiernego konsumpcjonizmu – problemu nasilającego się w dzisiejszych czasach. Uczniowie wspólnie zastanawiają się, co to znaczy być odpowiedzial-nymi konsumentami.
przedmiot i poziom nauczania: język polski, szkoła podstawowa
klasa i punkt podstawy programowej: Klasa VII-VIII. Lektura obowiązkowa “Żona modna” Ignacego Krasickiego
kształtowane umiejętności podstawowe i przekrojowe*: w zakresie krytycznego myślenia; cyfrowe; obywatelskie
* Podział za: Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (MEN, Warszawa 2019).
W bibliotece naszych materiałów znajdziecie więcej gotowych scenariuszy na zajęcia języka polskiego, matematyki, języka angielskiego, geografii, biologii, historii, WOSu, religii, etyki i in.
Przygodę z edukacją globalną w nauczaniu przedmiotowym warto rozpocząć od wprowadzania do swoich zajęć drobnych elementów, np. krótkich ćwiczeń oraz sięgania po tematy nam najbliższe. Różnorodność zagadnień edukacji globalnej oraz wszechstronność umiejętności i postaw, które pomaga ona kształtować, zachęcają do podejmowania dalszych, samodzielnych poszukiwań i wypracowywania własnych pomysłów na jej realizację podczas zajęć w szkole.