Koncepcja edukacji globalnej
Koncepcję edukacji globalnej, którą posługujemy się w CEO i zgodnie z którą realizujemy nasze programy i materiały dla szkół, tworzy pięć komponentów: zagadnienia (wiedza), umiejętności (kompetencje), wartości, postawy oraz odniesienie do działania na rzecz zmiany w skali globalnej.
5 elementów edukacji globalnej
Rzetelne informacje i wiedza są punktem wyjścia dla zrozumienia współzależności globalnych. Edukacja globalna idzie jednak dalej, stawiając sobie za cel rozwijanie u młodzieży właściwych dla siebie kompetencji kluczowych oraz kształtowanie wartości spójnych z artykułami Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Z poszanowania równości, wolności i różnorodności, przekonania o potrzebie sprawiedliwości i pokoju rozwijają się postawy uczniów i uczennic prowadzące do ich zaangażowania na rzecz zmiany w skali globalnej. Dopiero wszystkie te elementy: wiedza, umiejętności, wartości, postawy i odniesienie do działania stanowią o kompletności tej koncepcji edukacyjno-wychowawczej.
Umiejętności
Edukacja globalna pomaga w rozwijaniu umiejętności niezbędnych uczniom i uczennicom do funkcjonowania w złożonej rzeczywistości. Te kompetencje to: obywatelskość, myślenie krytyczne, kompleksowe rozwiązywanie problemów, rozumienie wielokulturowości – znajdziemy je również wytycznych Ministerstwa Edukacji (Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030) oraz w znacznym stopniu w celach kształcenia ogólnego oraz celach kształcenia poszczególnych przedmiotów.
Wartości i postawy
U podstaw edukacji globalnej leżą wartości, które są wspólne dla całego procesu edukacyjnego i jednocześnie tożsame z wartościami leżącymi u podstaw koncepcji praw człowieka – godności, równości, wolności i sprawiedliwości. Nie oznacza to jednak, że o wartościach w edukacji globalnej mowa jedynie przy okazji lekcji poruszających tematy stricte związane z prawami człowieka; edukacja globalna rozszerza tę perspektywę. Odwołuje się także do wartości różnorodności, pokoju oraz równowagi środowiskowej, aby w efekcie kształtować u młodzieży postawy obywatelskie: szacunku, otwartości, empatii, uczciwości, odpowiedzialności i solidarności.
Odniesienie do działania
Edukacja globalna bez odniesienia do działania może utrwalać poczucie bezsilności. Wiedza, umiejętności, wartości i postawy to punkt wyjścia do podejmowania działań w swoim otoczeniu. Każdy uczeń i każda uczennica, a także cała społeczność szkolna, wszyscy powinni mieć świadomość tego, że ich działania mają znaczenie i że dzięki nim mogą kształtować sprawiedliwy, pokojowy i zrównoważony świat. Edukacja globalna przygotowuje więc do podjęcia aktywności, choć ostateczna decyzja dotycząca zaangażowania należy do ucznia lub uczennicy.
Jeśli chcecie realizować edukację globalną dobrej jakości, pamiętajcie, że te elementy wzajemnie się uzupełniają! Więcej informacji na temat edukacji globalnej znajdziecie w publikacji „Edukacja globalna na zajęciach przedmiotowych w szkole podstawowej”.
W globalnej siatce powiązań
„Zanim skończysz śniadanie, już zależysz od większości świata.”
Martin Luther King
Edukacja globalna wzbogaca koncepcję nauczania poprzez zwrócenie uwagi na globalne współzależności, czyli wzajemne powiązania i przenikanie systemów kulturowych, środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, politycznych i technologicznych. Uświadomienie ich sobie oraz zrozumienie jest bardzo ważne dla włączania edukacji globalnej do prowadzonych zajęć czy działań projektowych. Czym są w praktyce globalne współzależności? Oto kilka przykładów:
- Konsumpcja i produkcja: Dobrymi przykładami są kawa czy herbata – kupując je w ramach konwencjonalnych produktów zgadzamy się na często złe traktowanie rolników w krajach Afryki, Azji czy Ameryki Środkowej związane z bardzo niskimi cenami skupu, brakiem możliwości negocjacji czy dostępu do informacji. Jeśli sięgniemy po produkt z certyfikatem Fairtrade, wspieramy partnerską wymianę i rozwój lokalnych społeczności.
- Zdrowie: Świat połączony jest tak gęstą siecią powiązań, że nie tylko towary, ale też choroby podróżują w nim szybko i na duże odległości, czego najbardziej współczesnym i dosadnym przykładem może być pandemia koronawirusa. Poza chorobami szybko rozdystrybuowane mogą być też leki, które mają im przeciwdziałać lub je leczyć.
- Migracje - Globalny rynek i handel międzynarodowy: Granice państwowe coraz bardziej zacierają się na rynku międzynarodowym. W Polsce można znaleźć produkty ze wszystkich zakątków świata, a także spotkać migrantów i migrantki pochodzących z różnych kontynentów. Nasze otoczenie staje się coraz bardziej różnorodne.
- Migracje: Zmiana klimatu: Na przestrzeni dziejów klimat zawsze się zmieniał, ale rabunkowa działalność człowieka odciska swoje piętno. Miliony osób z Azji i Afryki będzie zmuszonych przenieść się w bezpieczne miejsca w Europie i Ameryce Północnej, które będzie stać na zbudowanie zabezpieczeń. Kraje globalnego Południa, takie, które w najmniejszym stopniu przyczyniają się do emisji CO2, ucierpią najbardziej.
- Różnorodność i stosunki międzykulturowe: Wynalazki i idee rozprzestrzeniają się tak szybko, że nie nadążamy z tworzeniem rodzimych terminów, które zdołają je opisać. Korzystamy ze słów zapożyczonych lub bezpośrednio zaczerpniętych z innych języków, głównie z angielskiego. Aby porozumiewać się z osobami z innych kultur warto jednak nie tylko znać języki obce, ale być także przygotowanym na różnorodność poglądów i mieć w sobie otwartość na dyskusję i weryfikowanie stereotypów.
Złożoność i skomplikowanie świata powodują, że rozwiązań wyzwań globalnych należy szukać biorąc pod uwagę istnienie globalnych współzależności i powiązań, a następnie wprowadzać w sposób systemowy. Społeczność międzynarodowa od lat z różnym skutkiem podejmuje takie wysiłki, a ich kolejnym etapem jest powołanie w 2015 roku Celów Zrównoważonego Rozwoju.
Jest to 17 głównych i wiele pomniejszych zadań, których końcowym celem jest zapewnienie wszystkim ludziom na świecie m. in. dobrego zdrowia, edukacji, żywności, wody czy bezpieczeństwa. Wszystkie Cele są tak samo ważne i wpływają na siebie wzajemnie, dlatego na realizacji każdego z nich powinniśmy się skupić w jednakowym stopniu. Więcej informacji o Celach znajdziecie w serwisie Zrównoważony Rozwój.