Zajęcia w terenie
Wyjście poza mury szkolne daje mnóstwo możliwości i niesie wiele korzyści! To szansa na na integrację i odbudowywanie relacji w grupie i okazja aby na nowo odkrywać najbliższą okolicę. Natura jest środkiem, tłem oraz pretekstem do uczenia się. Nauczyciel i nauczycielka występują zazwyczaj w roli towarzysza lub towarzyszki, mentora, mentorki, trenera, trenerki – a rzadziej osoby podającej wiedzę.
Charakterystycznymi formami wykorzystywanymi w edukacji w terenie są gry zespołowe na świeżym powietrzu, wędrówki i ekspedycje. W ten sposób uczniowie i uczennice nie tylko zdobywają nową wiedzę, utrwalają wiadomości nabyte w klasie, ale także kształtują i rozwijają umiejętności miękkie:
- wzajemne zaufania w grupie (oraz uczniów i uczennic do nauczyciela, nauczycielki),
- skuteczną komunikację,
- poszukiwanie niestandardowych rozwiązań,
- rozpoznanie kapitału grupy,
- skuteczne zarządzania zasobami, jakie mamy w grupie.
Atrakcyjne zajęcia w plenerze pozwalają uczniom i uczennicom lepiej poznać samych siebie oraz kolegów i koleżanki, a nauczycielom i nauczycielkom odkryć drzemiące w młodych ludziach talenty oraz niepoznane dotychczas kompetencje. Pokonywanie barier i przeciwności buduje w dzieciach i młodzieży wiarę w ich możliwości oraz poczucie własnej
wartości. Zajęcia przeprowadzane w terenie pozytywnie wpływają na kształtowanie u uczniów/uczennic relacji z naturą: autentyczne doświadczenia, czas na poznawanie natury, wykorzystywanie do tego wielu zmysłów – to wszystko pomaga odbudowywać naturalną więź ze środowiskiem. Dodatkową wartością jest aspekt integracyjny i szansa na wzajemne poznanie uczniów i uczennic oraz na naukę wspólnej pracy.
Jak przygotować się do zajęć w terenie?
Przekażcie dzieciom i młodzieży, jaki jest cel zajęć, jak długo będą trwały oraz na czym będą polegać. Warto zrobić to odpowiednio wcześnie, aby uczniowie i uczennice mogli się przygotować do Waszej wyprawy w teren. Przypomnijcie o wygodnych butach, odzieży oraz o prowiancie.
Podczas zajęć realizowanych poza terenem szkoły zwróćcie uwagę na kwestie bezpieczeństwa.
- Omówcie z grupą ogólne zasady bezpieczeństwa – warto wspólnie spisać regulamin i dać każdemu uczestnikowi i uczestniczce do podpisania.
- Pamiętajcie o odpowiednim ubraniu, dostosowanym do warunków pogodowych, pory roku oraz aktywności, którą będziecie podejmować.
- Spróbujcie oznakować grupę jednym identycznym elementem, np. pomarańczową chustką, odblaskową kamizelką lub opaską na nadgarstku.
- Zabierzcie ze sobą dobrze wyposażoną apteczkę. Warto zadbać o większą ilość bandaży i sprej na komary.
- Jeśli będziecie poruszali się po zmroku, zabierzcie kamizelki odblaskowe oraz latarki.
Źródło: Publikacja „Scenariusze zajęć terenowych”, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2015.
Zajęcia w terenie nie muszą odbywać się daleko od szkoły. Terenem może być boisko szkolne, najbliższy trawnik, łąka kwietna lub park. Zachęcamy do zwracania uwagi młodzieży na fakt, że elementy środowiska przyrodniczego otaczają nas cały czas i warto umieć je dostrzegać, nazywać, rozumieć ich rolę i powiązania z innymi gatunkami i elementami środowiska.
Chcecie przeprowadzić zajęcia w terenie, a nie wiecie, od czego zacząć? Skorzystajcie z naszych materiałów i wybierzcie scenariusz, który najbardziej odpowiada Waszym potrzebom i zainteresowaniom klasy:
- „Idziemy w las" – pomysły zaprezentowane w scenariuszu zajęciowym można dopasować do poszczególnych etapów edukacyjnych w ramach podstawy programowej. Zajęcia mogą też realizować wiele elementów podstawy programowej z kilku przedmiotów jednocześnie. Materiał ma formę zbioru aktywności oraz ćwiczeń. Przed wycieczką przygotujcie uczniów i uczennice do tematów związanych z problematyką Waszej wyprawy.
- „Sąsiedzi śledzi, czyli co piszczy w szuwarach" – w tym materiale proponujemy zajęcia terenowe, które przybliżą uczestnikom i uczestniczkom rolę ekosystemów wodnych w środowisku przyrodniczym oraz podpowiedzą, w jaki sposób bezpiecznie penetrować akweny.
Zajęcia na łonie natury to jedna z polecanych przez nas metod pracy w ramach realizacji edukacji ekologicznej wysokiej jakości. Umożliwienie bezpośredniego kontaktu z przyrodą wpływa na kształtowanie postaw bliskich edukacji ekologicznej i przyjaznych dla środowiska. Edukacja ekologiczna w terenie nie wymaga specjalistycznego i drogiego sprzętu, a jedynie otwarcia się na świat natury, jej sygnały i przejawy. O innych metodach polecanych w edukacji ekologicznej przeczytacie w miniserwisie Środowisko.
